تاروکتونی؛ هنر رومی در آیین میترائیسم

این بخشی از سخنر، هایی بود که در نشست تخصصی «هنر رامی در تاروتکتونی میترائیسم» ایراد شد. این نشست که بعدازظهر جمعه (8 دی) به صورت آنلاین به همت «بنیاد فرهنگی ایران و ،ران باستان» با حضور محمد کشاورز دیوکولایی، عضو کمیته علمی معماری معلولان برگزار شد، «ایکوموس ایران» و «اسماعیل سنگری» برگزار شد. . ریاست جلسه را، عضو هیأت علمی دانشکده تاریخ دانشگاه اصفهان و از مؤسسان بنیاد مذکور بر عهده داشت. اولین سنگ آن در مهر 1401 و در آغاز ترم پاییز دانشجویان پیشین دکترای ایر، دانشگاه اصفهان با هدف شناخت پژوهش های جاری در حوزه ایران و جهان باستان گذاشته شد.

در این نشست، دیوکلائی سخنان خود را در مورد «هنر رومی در تاروکتونی میترائیسم» اینگونه آغاز کرد: می خواهم با کلمه هنر شروع کنم، وجود هنر بازتابی از غنای هر تمدن است. آثار هنری بسیاری از روم باستان باقی مانده است که بازتابی از قدرت اقتصادی آن است.

وی که تخصصش «علم و فناوری حفاظت از میراث فرهنگی» است و مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته «علوم و فناوری میراث فرهنگی» از دانشگاه ساپینزا ایتالیا گرفته است، افزود: «تاروکتونی» یا تاریخچه فداکاری می توان گفت که تحقیقات انجام شده در نیم یا دو قرن اخیر از فرهنگ و فلسفه ایران و هند به غرب وارد شده است. در زمان امپراتوری روم، در بخشی از بین النهرین، ارمنستان، سوریه، تا ،متی از یونان، ،یه و … معابد میترایی را می بینیم که ارتباط تنگاتنگی با تاریخ ما در دوران اشک،ان و ساس،ان دارد.

یکی از اعضای کمیته علمی معماری دستکند ایکوموس ایران گفت: تعداد معابد کشف شده در اروپا هم اکنون به بیش از 200 معبد رسیده است. شایان ذکر است که در مورد گسترش دین میترا در غرب نظراتی وجود دارد. به گفته یکی از آنها، سربازان رومی در جنگ های خود علیه اشک،ان، اجازه ورود این دین را به اروپا دادند. به نظر می رسد که شهرت جن،ری میترا در برخورد سربازان با او نقش داشته است. از سوی دیگر می توان گفت دریانوردان، تجار و دزدان دریایی نیز در انتقال این آیین به اروپا تأثیر داشتند. حتی برخی از امپراتوران روم، از جمله کومودوس، به مهر اعتقاد داشتند. توسعه و پیشرفت دین به حدی مورد توجه قرار گرفت که امروزه در منطقه وسیعی از اروپا شاهد وجود معابد میترا هستیم.

این محقق سابق ادامه می دهد: با وجود این پراکندگی زیاد، در جلسه امروز قصد دارم بیشتر در مورد معابد میترا در استان لاتزیو ایتالیا که رم نیز در آن واقع شده است صحبت کنم و فرصت یافتم از نزدیک از آنها دیدن کنم. ما می تو،م هم در مورد این مکان های عبادت و هم در مورد اشیایی که به آنها مرتبط شده و در موزه هایی مانند واتیکان نگهداری می شوند صحبت کنیم. در رم تاکنون 10 معبد شناسایی شده است اما بر اساس تحقیقات می توان حدس زد که بیش از 100 معبد در این شهر وجود داشته است. این آمار و بررسی های دیگر نشان دهنده اهمیت میترائیسم در جهان باستان است.

عضو کمیته علمی معماری دستکند ایکوموس از ایران خاطرنشان کرد: معابد میترایی در فرهنگ اروپایی حرف خاص خود را داشتند. و در بیان خود از معبد استفاده ن،د، بلکه فقط از کلمه Mithraeum استفاده ،د. در واقع اتفاقی که افتاد این بود که یک مشتق از کلمه «میترا» به نام مکان تبدیل شد. این موضوع نیز حکایت از اهمیت و رواج آیین میترا در اروپا دارد.

کشاورز دیوکلای خاطرنشان کرد: نمونه‌هایی از معابد میترا در کاخ‌ها، خانه‌های افراد ثروتمند و یا در خانه‌های شخصیت‌های برجسته مانند فرماندهان نظامی روم یافت شد. معابد میترایی در مکان های تفریحی مانند حمام ها یافت می شوند که نمونه هایی از مجموعه های بزرگ فرهنگی و ورزشی جهان امروزی هستند. به طور کلی، اروپایی ها شروع به ساخت معابد مهر در مکان های مقدس در شهر، در ،ه، سربازخانه ها و بازارهای نزدیک ،د. به عبارت دیگر، باید گفت که معابد میترایی اروپای باستان بخشی از منظر شهری بوده است. محیط زیست و در متن زندگی روزمره آنها.

این عضو “انجمن بین المللی ایسمئو” از رم ایتالیا توضیحات خود را اینگونه دنبال کرد: معابد میترایی بر اساس تکنیک های سنگ و آجر و استفاده از انواع پوشش ها ساخته شده اند. آنها همچنین از نقش برجسته، نقاشی دیواری، موزاییک و غیره استفاده می ،د. در تزئینات آنها در ساختار معابد رومی «ورودی معبد»، «هشتی»، دو ،مت «سکوی نشستن میترا»، «دالان اصلی معبد» و «مهرابه و تاروکتونی» وجود داشت.

وی می افزاید: پلان آنها نیز مستطیل شکل بود. گفتنی است محل ریخته شدن خون ، «راهروی اصلی معبد» بوده است. برخی معابد ممکن است فضاهای فرعی دیگری مانند آشپزخانه، مدرسه و چندین اتاق با کاربری های متفاوت داشته باشند. با وجود این دانشی که در غرب وجود دارد، ساختار معابد میترایی هنوز برای ما در ایران نامفهوم مانده است.

این نویسنده همچنین معبد سوتری در استان لاتزیو را برجسته کرد و گفت: بر اساس گونه شناسی، این معبد «دست ساز» و از سنگ های آتشفش، تراشیده شده است. همچنین در کنار یک آمفی تئاتر و مقبره هایی قرار دارد که قدمت آن به قرن دوم میلادی باز می گردد. پلان آن نیز مشابه ویژگی های کلی است که گفتم. لازم به ذکر است که در لاتزیو معابد بسیار کمی بین 3 تا 4 وجود دارد.

این محقق کشورمان سپس به این نکته اشاره کرد که بیشتر معابدی که در مورد آنها صحبت کردم بین سال های 1930 تا 1963-1970 میلادی کشف شده اند. و ضمن نامگذاری و نمایش ع، آنها، معماری و برخی داده های دیگر را نیز بررسی کرد. پناهگاه های مورد نظر او عبارتند از: «مارینو»، «دروازه روم»، «لوسرزیو مناندرو»، «حیوانات» یا «مارها»، «فلیسسیمو»، «ردپا» یا «پلانتا پدیس» و «حمام».

وی همچنین به اهمیت نوشتن و ثبت اطلاعات در فرهنگ رومی اشاره کرد و سپس کلمه تاروکتونی را اینگونه ذکر کرد: تارو از کلمه ، و به م،ای ، نر است. تاروکتونی نیز اصطلاحی است که بر اساس آن میترا ، سفید را قرب، می کند. برخی عملی را که در تاروکتونی انجام می‌شود به صورت فلکی مرتبط دانسته‌اند. تاروکتونی در معابد میترایی غرب مانند شناسنامه است. در حین کاوش های باستان شناسی، اگر به نقوش تاروکتونی برخورد کرد، به راحتی می توان گفت که یکی از معابد مهر بوده است. در کنار بحث «قرب، ،» ،، بحث «آزار دادن» ، نیز مطرح است که جای بررسی دارد.

کشاورز دیوکلای یادآور شد: بر اساس کتیبه های حفظ شده می توان گفت که در معابد با عمل قرب، ، یک ، مواجه شدیم که در نتیجه خون آن جاری شد و حیوانات دیگر این خون را نوشیدند. این آیین تارکتون چندین بار بر روی بناهای مختلف، ظروف، سکه ها و … ثبت شده است و همگی به همان قرب، ، یا ذبح ، اشاره دارد.

این پژوهشگر تاریخ و معماری می افزاید: از آثار هنری باقی مانده باید گفت که خدای میترا در تاروکتونی اصلی زانو زده است. پای چپ او به گردن یا پشت ، فشار وارد می کند و پای راست او آزاد می ماند. لباس او نیز یک لباس شب است. او همیشه کلاه جمعه بر سر دارد و شنل نیز روی شانه هایش دیده می شود و در باد رها شده است. در دست راستش خنجری دارد که در پوزه ، نر فرو کرده است. دیگر خدا از نگاه ، به ، در هنگام قرب، امتناع می ورزد. هر کدام از اینها پیامدهایی دارند و قابل تامل هستند. گفتنی است که واژه تاروکتونی امروزه در متون ،ی دقیقاً به همین صورت ذکر شده است.

یک فارغ التحصیل ایتالیایی در رشته «علوم و فناوری میراث فرهنگی» به یاد می آورد: در تصاویر و مجسمه های تاروکتونی همیشه سگ، مار و عقرب وجود دارد. وجود آنها به صورت فلکی نسبت داده می شود. این سه جسم نماد زمین، باد و اهرم هستند. در کنار میترا دو مشعل دار، نماد شب و روز، مرگ و زندگی یا پایان و آغاز را می بینیم.

دیوکلای در بحث پای، خود خاطرنشان کرد: ،اصر دیگری نیز در ا،ریت تاروکتونیان قابل مشاهده است. سپس ادامه داد: یکی از آنها خدای خورشید است که بر ارابه و چهار ، سوار است. یک گوی هم در دستانش هست. کلاغ هم پیدا می شود. خدای ماه یا گله دار نیز قابل مشاهده است. توضیحات ارائه شده ک،یک ترین شکل تاروتکتونی در نظر گرفته می شود. البته سلیقه هنرمند و مجسمه ساز در برخی تغییرات تاروکتونی نقش داشته است. موزه واتیکان یکی از مکان هایی است که بسیاری از آثار مربوط به تاروتکتونیا در آن قرار دارد.

انتهای پیام