37 نوع نان از یک قبیله بادیه نشین برای پر کردن معده، شفای بیماری ها و صدقه دادن

به گزارش ایسنا، ه، روستاگران، پژوهشگر میراث فرهنگی و فرهنگ عامیانه درباره تنوع پخت نان در فرهنگ بومی عشایر سنگسر نوشت: نان نیروی غالب مردم در ایران است و مردم سنگسر از دیرباز می شناسند. و در اعتقادات خود به نان و گندم احترام می گذاشتند. چندی پیش ،ن سخت کوش طایفه سنگسری علاوه بر رسیدگی به امور خانه، بخشی از بار مردان خود را بر دوش می کشیدند. نان‌ساز خانگی اصطلاحی است که معمولاً برای مردان به کار می‌رود، اما در سنگسر اگرچه مردان نان‌آور خانه محسوب می‌شوند، اما این ،ن هستند که تولید نان را بر عهده دارند و با خلاقیت خود نیاز به موضوع یا موضوع دارند. به من،ت های خاص، تولید انواع نان به یک سنت تبدیل شده است.

کارشناس ثبت مشاغل در ادامه مطلب ارسالی به ایسنا آورده است: در سال های اخیر بیش از 37 نوع محصول که می توان آن را نان نامید در خانه های سنگسری ها توسط بانوان خلاق و هنرمند سنگسری تولید شده است. برخی از این نوع نان ها علاوه بر غذای سیر ، شکم اعضای خانواده، به ،وان درمان بیماری ها، پیشگیری از بیماری ها، رفع گرسنگی در سال های قحطی، نان های آیینی که ریشه در اعتقادات مردم، نذری ها، صدقه ها و مانند

در دهه‌های اخیر به دلیل تولید نان‌های ماشینی که می‌توان آن را نان صنعتی نامید، نان سنتی به فراموشی سپرده شد و بسیاری از آن تنها در خاطره‌های قدیمی‌ها یا سنت‌گرایان باقی مانده است. فقر تغذیه ای موجود در برخی از انواع نان های صنعتی که به ناچار با آن مواجه می شویم، ما را به شناسایی، مطالعه و معرفی به منظور ت،یر و رواج مصرف نان سنتی و مرغوب ایل سنگسری برمی انگیزد.

اگرچه خوشبختانه در سال های اخیر توجه مردم به مصرف غذاهای سنتی ارگ،ک و مرغوب معطوف شده است، بنابراین اهمیت دادن بیشتر به این موضوع باعث علاقه بیشتر مردم و احیای سنت های قدیمی می شود.

سنگسر نام مکان و سرزمینی وسیع در دامنه ج،ی استان البرز است که گروهی از آریایی‌ها از دیرباز در آن زندگی می‌،د و در طول تاریخ این سرزمین نام‌های زیادی به خود گرفته است.

ایل سنگسری از قبیله اشک، سکایی است که در دامنه ج،ی البرز به دامپروری مشغول بودند. قلمرو کوچ‌السنگسر بخش‌هایی از استان‌های ،اسان ج،ی، رضوی، ،اسان شمالی، گلستان، مازندران، سمنان، تهران، قم و مرکزی را در بر می‌گیرد و در فصول سال بادیه‌نشین‌ها در این استان‌ها زندگی می‌کنند.

امروزه تنها تعداد معدودی از خانواده ها و هنرمندان مرتبط با هنر و فرهنگ تاریخی ایل سنگسر در خانه ها یا ییلاقی های خود نان تولید می کنند. در دهه‌های اخیر به دلیل تولید نان‌های ماشینی که می‌توان آن را نان صنعتی نامید، نان سنتی به فراموشی سپرده شد و بسیاری از آن تنها در خاطره‌های قدیمی‌ها یا سنت‌گرایان باقی مانده است.

انواع نان سنگسری سنتی

در طبقه بندی اساسی نان سنگسری، از نظر روش تولید، نان سنگسری سنتی را می توان به سه دسته ت،یم کرد:

ج: نان تنوری
ب: نان پخته شده
ج: نان تابه ای

ابتدا نان تنوری:

این نوع نان در فر به صورت ایستاده روی زمین پخته می شود و ا،ر نان هایی که روزانه خورده می شوند به این ترتیب تهیه می شوند.

در این طرز تهیه نان ابتدا خمیر آماده شده را به اندازه های تقریباً مساوی به شکل چانه ای به همان اندازه برش می دهند که به آن «بونک» می گویند. سپس پس از کمی استراحت به خمیر به کمک وردنه روی تخته پهن می شود. برای ایجاد طرح و همچنین سوراخ هایی که بخار حاصل از پختن نان از آن خارج می شود، با استفاده از ابزاری به نام “Nun A،n” روی سطح خمیر چرب شده سوراخ هایی ایجاد می کنند، سپس پس از افزودن رویه های لازم، آنها آن را وارونه روی بالش “Nun Band” قرار می دهند. سپس نانوا پد پارچه ای را که روی آن نان پهن شده بود به داخل فر برد و آن را به دیواره فر کوبید تا نان از پشت به دیواره فر ب،بد. بعد از چند دقیقه زیر نظر نانوا نان گرد پخته و برشته می شود. نان پخته شده را با انبر مخصوصی به نام ، از دیواره تنور جدا کرده و از تنور خارج می کنند.

در تهیه دسته دیگر نان از تخته و قفسه استفاده نمی شد و خمیر را با مهارت دست نانوا باز می ،د و بدون استفاده از ابزار پد (پشت بند) روی دیواره فر ثابت می ،د. با پنجه دست روی آن نقاشی کشیده شد و خمیر به ضخامت دلخواه و لازم درست شد.

از انواع این نان می توان به پنجیکش، چبه پتین، بیاضی، شط فاطر و غیره اشاره کرد.

دوم، “کالوای” یا نان کره ای:

این نوع نان نوعی نان غلیظ است که در فر باز یا مستقیماً زیر ذغال داغ قرار می گیرد یا کاسه ای ف،ی یا سنگی که از تماس مستقیم زغال ها با سطح نان جلوگیری می کند. روش آماده سازی این است که ابتدا یک تخته صاف و تمیز را در داخل یک کوره پر از زغال سنگ داغ قرار دهید. پس از گرم شدن دال سنگی (سرا) خمیر را به صورت چانه ضخیم یا لوله ضخیم روی آن قرار می دهند سپس با کاسه ای ف،ی مانند تابه ورق یا لگن به فاصله لازم روی آن را می پوشانند. سپس ظرف را با ذغال داغ پر کنید و روی آن را کاملا بپوش،د. بعد از چند دقیقه نان پف کرده و کاملاً می پزد و آماده خوردن است.

در صورتی که زغال داغ مستقیماً روی خمیر گذاشته شود، پس از پخت نان، زغال و خا،تر ،بیده به نان را با پارچه ای تمیز کنید.

از انواع این نان ها می توان به «کایلو نون»، «دیراز کیلا»، «ارسیه نون»، «سر نون»، «،ا لای»، «دو دیم کیلا» و … اشاره کرد.

سوم: نان برشته:

این دسته از نان ها عمدتاً در منزل با استفاده از ماهیتابه تهیه می شود و عموماً شامل انواع شیرینی ها و نان های روغنی می شود. گولش ن، است که در ماهیتابه تهیه می شود. ماهیتابه یا «لی،و» وسیله ای برای سرخ ، نان و غذا است.

نان سنتی سنگسری به سه دسته ت،یم می شود:

اول اینکه نان برای مصرف عمومی است
ث،اً نان کاربرد دارویی دارد
ثالثاً پخت با مصرف موضوعی

به ،وان نمونه هایی از نان سنتی سنگسر می توان به ،اوین زیر اشاره کرد:

پاک کننده پنجه: نان نیمه بزرگ شبیه نان بربر معمولاً بیضی شکل است و اثر پنجه های کشیده نانوا بر روی آن دیده می شود. برای تهیه این نان نیازی به تخته و مرزا نیست که خمیر را پهن کنید. نانوای ماهر و باتجربه خمیر را با چنگال باز کرده و با حرکت دادن خمیر باز شده روی بازو، آن را داخل فر آورده و به دیواره فر می ،باند.

سردار: نان لواش گرد، نازک و پهن است و چانه خمیر با استفاده از تخته و مرزه پهن و صاف می شود. خمیری که با دست و بازوی نانوا پهن می شود به عرض و ضخامت دلخواه می رسد. سپس روی پد گرد یا “بند راهبه” انداخته و سپس به دیواره کوره وصل می شود.

کالوا: کیلوا از دو کلمه کال به م،ی اجاق و وا به م،ی باز و در کل به م،ی اجاق گاز است تشکیل شده است. همانطور که از نامش پیداست نوعی نان پخته است که بیشتر در صحرا و در مواقع ضروری تولید می شود. سینی زغال داغ آماده می شود، خمیر پف کرده را به شکل چانه ای عظیم وسط زغال های سوخته قرار می دهند و به آرامی روی آن را با زغال می پوشانند. بعد از حدود ده دقیقه حرارت را خاموش کرده و نان پخته شده را خارج کنید. با یک پارچه تمیز خا،تر و زغال را از روی نان جدا کنید.

دراز کیلا: پس از شستن، یک سنگ بلند، پهن و نازک را در توده ای از زغال ها قرار دهید و چانه خمیر رول شده را با محتویات اضافه شده داخل آن که می تواند متفاوت باشد، در حالت بلند روی سنگ قرار دهید و روی آن را با ضربه ای بپوش،د. یا هر ظرف ف،ی دیگر را می پوشانند سپس روی ظرف را با ذغال می پوشانند.

انتهای پیام/