“دزبان” قدیمی ترین قلعه تاریخی شرق گیلان است

فرقی نمی کند اسمش را «دسبون» بگذاریم یا اسم قدیمی اش را «دوزدبون». مهم این است که این واژه ما را به تاریخ کهن این منطقه می رساند. تاریخچه قدمت آن به سال های قبل از 1000 هجری قمری، تا قبل از دوران صفویه، دره سپیدرود شرقی توسط حاکمان محلی کیا اداره می شد.

من امروز در روستایی به نام “دسپان” هستم. روستایی در دامنه کوه پوشیده از درختان جنگلی و مستقیماً در مسیر جاده لاهیجان به لنگرود. پشت ساخت و سازهای کنار جاده ای که چشم انداز کوه و جنگل را کور کرده بود، قلعه تاریخی کیان با زندان وحشتناکش قرار داشت. اگرچه در منابع مکتوب تاریخی از این قلعه گزارش هایی وجود دارد، اما افراد کمی از قلعه کیایان اطلاع دارند. شاید به همین دلیل است که علیرغم حضور اصحاب رسانه، ،نان دره سیپیدرود شرقی و شهرستان لنگرود به ت،یب آرام و بی صدا بقایای قلعه کیان اعتراض ن،د.

برای سال‌ها، هر بار که از این جاده عبور کرده‌ام، تج،ات شرکت را می‌بینم که سنگ‌ها و ،‌های کوهست، را بریده‌اند. پشت این مجموعه یک دیوار چینی وجود دارد و نمی تو،د به اموال شخصی تجاوز کنید، اما می تو،د بقایای دیوارهای باست، قلعه را ببینید. مخصوصاً در زمستان که گیاهان کمتری وجود دارد.

این قلعه پس از روی کار آمدن ،ت صفویه و سقوط سلسله کیاییان به ،وان مخفیگاه راه،ن مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن نام قلعه را «دزبان» گذاشتند و پس از قرن ها روستایی در این منطقه شکل گرفت. ، و به آن «دزبان» می گفتند.

در کتاب نامگذاری و بر،ب گذاری آبادی های گیلان آمده است; دزدی در این روستا بود که اموال مردم را می دزدید. تاجری که از دزدیده شدن اموالش خسته شده بود، تعدادی مار گزنده را در چند جعبه گذاشت و دزد پس از دستگیری تاجر جعبه ها را به مغازه خود برد، پس از باز، جعبه ها توسط مارها کشته شد مردم از شر دزد خلاص شدند و از آن پس نام این روستا به «دژبان» یا «دیزبان» تبدیل شد.

یاسینت لوئیس رابینو، نایب کنسول بریت،ا در گیلان در اوایل قرن بیستم، داستان مشابهی را در پشت کوه مشرف به روستا، می گوید که محل تجمع دزدان و بدکاران بود. بر اساس گفته های ساموئل گاملین در سفر شمال ایران، در سال ۴۸-۱۱۳۸ هجری قمری (۳۲-۱۷۲۲ میلادی) در زمان اشغال گیلان، روس ها به دلیل گنجینه ای که در آن بود، می خواستند غار را ویران کنند.

در پشت این داستان های محلی، قلعه ای وجود دارد که گمانه زنی های باستان شناسی مربوط به 1000 سال پیش است و در واقع قدیمی ترین قلعه منطقه شرق گیلان است. قدیمی ترین منبع تاریخی مکتوب که از قلعه دزبان نام برده است، کتاب تاریخ گیلان و دالماتستان نوشته سید ظهیرالدین مرعشی است. این مورخ در شرح وقایع زمان ناصر کیا درباره سلاطین کیا در شرق گیلان در حدود سال های 845 و 846 می نویسد: «بارفور شوالیه های معمولی را برای پوشیدن عبا و جوشن فرستاد و او سید محمد را ساخت. که در زندان نصیر کیا بود، آنها را سوار کرد و به آنها سپرد و گفت: به دسبان لاهیجان برو و آن را به کوتوال سپرد.

ظهیرالدین نقل می کند که سلوک مردویگ از مریدان سید علی کیا که بعداً بر علیه او قیام کرد، در سال 789 هجری قمری توسط شاهزاده علاءالدین فومینی نزد کماکان سید حسن کیا که با سید هادی کیا می جنگید فرستاده شد. 1387 شمسی). م) در د،ان کشته شد. روی قبر این مرد انبوهی از سنگ گذاشتند و چند درخت شمشاد در آنجا روییدند. یک قرن بعد، مردم از آنجا عبور می ،د. آنجا را مک، مقدس برای دفن می دانستند و در آنجا تسبیح و سوره می خواندند و فاتحه می خواندند و شاخه های شبدر را می بستند. در سال 883 هجری قمری (1430-1431 میلادی) بازاری در دزبان ایجاد شد.

رابینو نیز ذکر می کند که در سال 921 هجری قمری سدید والی سلطان خان احمدخان دستور داد قلعه ای بزرگ در آنجا بنا کنند و او قصد شورش بر سلطان خود را داشت و در سال 362 . همانطور که دکتر منوچهر ستوده در کتاب «از آستارا تا استارباد» به نقل از «تاریخ خ،» می نویسد: «در سال 833 هجری قمری در دزبان بازاری ایجاد شد و در سال 912 هجری قمری نامی بود که نشان دهنده عصر است. خان احمد خان شروع به ساختن دژی مستحکم در اینجا کرد تا بتواند در مقابل خان احمد خان بایستد و با او دشمنی کند. پس از ساختن قلعه کوتوالی، آن را به یونس (خدمتش) داد.

اگرچه قدمت این منابع به 900 سال قمری می رسد، اما قبل از تاریخ مذکور قلعه ای در این منطقه ساخته شده است. بخشی از این اثر تاریخی همچنان پابرجاست و برخی باستان شناسان بر اساس گمانه زنی های سال ها پیش اداره کل میراث فرهنگی گیلان، قدمت این قلعه را به قرن های اول هجری قمری می دانند و می گویند که این قلعه در دوره های بعد مرمت و مورد استفاده قرار گرفته است. دوره ها نیز او هست.

نویسنده کتاب قلعه های گیلان درباره قدمت این بنا می نویسد: قدمت این بنای تاریخی به قرن دوم یا سوم هجری می رسد و بررسی های اولیه و گمانه زنی ها قدمت اثر را به حدود 1000 سال قبل می رساند. ولی جه، به استفاده از این قلعه در دوران کی،ان در دوره تیموریان و قبل از صفویه اشاره کرد و گفت: بدون شک این قلعه در زمان پادشاهان کیان در منطقه شرق مورد استفاده بوده است. گیلان و مرکز آن لاهیجان است.

وی خاطرنشان می کند که این قلعه در مسیر جاده قدیم معروف به «شاه عباسی» قرار داشته است. جاده ای که از غرب گیلان و جوکرات تا شرق گیلان و تا فرح آباد ساری امتداد می یافت، کوه های دژبان و بقایای این قلعه فرصت من،ی را برای راه،ن برای حمله به کاروان ها و روایت های شفاهی نام «دژبان» از آن دوران هنوز وجود دارد. .

انتهای پیام/